Thomas Cook là hãng lữ hành huyền thoại của Anh, được thành lập năm 1841 bởi Thomas Cook – người tiên phong tổ chức các chuyến du lịch trọn gói đầu tiên. Trong hơn 178 năm, công ty phát triển thành một đế chế du lịch toàn cầu, cung cấp mọi thứ từ vé máy bay, khách sạn đến các tour nghỉ dưỡng.
Vì sao Thomas Cook phá sản?
Sự phá sản của Thomas Cook vào năm 2019 không phải là do một nguyên nhân duy nhất, mà là kết quả của sự tích tụ nhiều yếu tố cả bên trong và bên ngoài trong suốt nhiều năm. Dưới đây là những lý do chính:
1. Nợ nần chồng chất và Quản lý tài chính yếu kém
Thương vụ sáp nhập sai thời điểm: Một trong những nguyên nhân lớn nhất là thương vụ sáp nhập thảm họa vào năm 2007 với MyTravel Group (một công ty đã thua lỗ nhiều năm trước đó). Thương vụ này đã gánh lên Thomas Cook một khoản nợ khổng lồ, ước tính lên tới 1,1 tỷ bảng Anh vào năm 2011 và tăng lên 1,7 tỷ bảng Anh vào thời điểm phá sản. Khoản nợ này buộc công ty phải bán hàng triệu gói kỳ nghỉ mỗi năm chỉ để trang trải chi phí lãi vay.
Thua lỗ liên tục: Thomas Cook đã phải đối mặt với tình trạng thua lỗ dai dẳng trong nhiều năm, làm suy yếu khả năng tài chính và tích lũy các khoản nợ.
2. Không thích nghi kịp với sự thay đổi của thị trường và công nghệ
Sự trỗi dậy của du lịch trực tuyến (OTA): Sự phát triển của internet đã thay đổi hoàn toàn cách mọi người đặt chuyến đi. Các trang web như Expedia, Booking.com, Skyscanner cho phép du khách tự do lựa chọn chuyến bay và khách sạn theo ý muốn, với giá cả cạnh tranh hơn. Thomas Cook, với mạng lưới cửa hàng truyền thống lớn, đã chậm chạp trong việc chuyển đổi số và không thể cạnh tranh hiệu quả với các đối thủ nhanh nhẹn hơn, có chi phí hoạt động thấp hơn.
Sự phát triển của hãng hàng không giá rẻ: Các hãng hàng không giá rẻ như easyJet hay Ryanair đã cung cấp các chuyến bay với giá cực kỳ cạnh tranh, khiến mô hình tour trọn gói của Thomas Cook ít hấp dẫn hơn. Du khách có thể tự tạo kỳ nghỉ của mình với chi phí thấp hơn đáng kể.
Thay đổi thói quen tiêu dùng: Thế hệ khách du lịch mới, đặc biệt là Millennials, không còn ưa chuộng các gói tour trọn gói truyền thống mà thích sự linh hoạt, cá nhân hóa và tự sắp xếp chuyến đi. Thomas Cook đã không thể đáp ứng được sự thay đổi này.
3. Mô hình kinh doanh cồng kềnh và thiếu linh hoạt
Tích hợp dọc quá mức: Thomas Cook sở hữu cả hãng hàng không, khách sạn và các công ty du lịch. Mặc dù ban đầu được coi là lợi thế, nhưng mô hình này lại trở thành gánh nặng khi thị trường thay đổi. Việc vận hành một hãng hàng không có chi phí rất lớn và không có sự linh hoạt để thích ứng với nhu cầu theo mùa, dẫn đến tình trạng máy bay thường xuyên bay với ghế trống vào mùa thấp điểm.
Chi phí vận hành cao: Chi phí duy trì chuỗi cửa hàng vật lý và hệ thống cũ kỹ đã “đốt” rất nhiều tiền của công ty.
4. Các yếu tố kinh tế và địa chính trị
Brexit: Sự bất ổn liên quan đến tiến trình Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (Brexit) đã ảnh hưởng đến tâm lý tiêu dùng và khiến nhiều người Anh trì hoãn các kế hoạch du lịch quốc tế, làm giảm nhu cầu đối với các dịch vụ của Thomas Cook. Đồng bảng Anh suy yếu cũng làm tăng chi phí hoạt động và các khoản nợ quốc tế.
Biến động địa chính trị: Sự bất ổn ở một số điểm đến du lịch trọng điểm (như Thổ Nhĩ Kỳ) cũng ảnh hưởng đến doanh thu của công ty.
Mùa vụ trong kinh doanh: Mô hình kinh doanh tour trọn gói mang tính thời vụ cao. Nếu một mùa nào đó gặp vấn đề (ví dụ: thời tiết quá nóng, biến động thị trường), dòng tiền của Thomas Cook sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
5. Thiếu vốn đầu tư khẩn cấp
Vào những thời điểm cuối cùng, Thomas Cook đã không thể tìm kiếm được khoản đầu tư khẩn cấp trị giá 200 triệu bảng Anh từ các chủ nợ hoặc chính phủ để duy trì hoạt động trong những tháng mùa đông thấp điểm. Đây là “giọt nước tràn ly” dẫn đến việc tuyên bố phá sản.
Tóm lại, sự phá sản của Thomas Cook là một bài học điển hình về việc một “gã khổng lồ” lâu đời trong ngành đã không thể thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi của công nghệ, thói quen tiêu dùng và áp lực tài chính từ những quyết định kinh doanh sai lầm trong quá khứ.
Về hãng lữ hành Thomas Cook
Thomas Cook là một công ty du lịch lữ hành có nguồn gốc từ Anh, được thành lập bởi Thomas Cook vào năm 1841. Ông được coi là “ông tổ” của ngành du lịch hiện đại vì đã tiên phong trong việc tổ chức các chuyến du lịch trọn gói (package holidays) và nhiều dịch vụ du lịch khác như vé đoàn, séc du lịch (circular notes – tiền thân của séc du lịch), và phiếu khách sạn (hotel coupons). Công ty này đã phát triển thành một trong những tập đoàn du lịch lớn nhất thế giới, với hàng triệu khách hàng mỗi năm.
Tuy nhiên, vào ngày 23 tháng 9 năm 2019, Thomas Cook Group đã tuyên bố phá sản và ngừng mọi hoạt động. Sự kiện này đã gây chấn động lớn trong ngành du lịch toàn cầu, khiến hàng trăm nghìn du khách bị mắc kẹt và hàng chục nghìn nhân viên mất việc. Nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Thomas Cook được cho là do nhiều yếu tố, bao gồm nợ nần chồng chất, cạnh tranh gay gắt từ các công ty du lịch trực tuyến, và việc chậm thích nghi với xu hướng du lịch kỹ thuật số.
Sau khi Thomas Cook Group phá sản, thương hiệu Thomas Cook đã được tập đoàn Fosun International của Trung Quốc mua lại vào tháng 11 năm 2019. Công ty Thomas Cook mới này đã được tái khởi động vào tháng 9 năm 2020 dưới hình thức một đại lý du lịch trực tuyến (OTA), tập trung vào các gói du lịch “Chuyến bay + Khách sạn” và chỉ đặt phòng khách sạn.
Vì vậy, Thomas Cook vẫn tồn tại, nhưng với một hình thức và quy mô khác so với tập đoàn khổng lồ trước đây. Ngoài ra, cần lưu ý rằng có một công ty độc lập tên là Thomas Cook (India) Limited hoạt động tại Ấn Độ, cung cấp các dịch vụ du lịch, ngoại hối và nhiều dịch vụ khác, và công ty này vẫn đang hoạt động.
